بخش‌هایی ازبیانات منتشر نشده امام خامنه ای در دیدار با اعضای شورای عالی حوزه و مدیریت حوزه علمیه قم - ۱۳۸۷/۱۱/۱۶

«روشنی خورشید» متن بیانات حضرت امام خامنه‌ای در دیدار با دبیر و اعضای شورای عالی حوزه و مدیریت حوزه‌ی علمیه‌ی قم را منتشرمی‌کند.

تاریخ: ۱۶ بهمن ۱۳۸۷

شرح:

بسم‌الله‌الرّحمن‌الرّحیم

... حوزه‌ی علمیه -همان‌طور که بارها آقایان فرمودید و ما هم عرض کردیم- یک منبع بسیار عظیم، بسیار غنی و بسیار بافاصله‌ی از آنچه که از آن استفاده می‌شود، است؛ یعنی غنای آن مثل یک رودخانه‌ی خیلی عظیم پرآبی است که سطحش جوری است که همین مزرعه‌ی بغل دستش هم به راحتی نمی‌تواند از آب او استفاده کند. یک همچین وضعی حوزه‌ی علمیه دارد. ما اگر چنانچه بتوانیم کاری کنیم که این جریانِ به این عظمت و با این عمق بتواند در این مسیرها و کانال‌های گوناگون جاری بشود و حضور پیدا بکند، خیلی برد بزرگی برای جامعه و برای روحانیت و برای دین خواهد بود. لذا هر چه که ما تلاش کنیم برای امروزی کردن جریان کار در حوزه‌ی علمیه -نه امروزی کردن محتوای حوزه؛ آن بحث دیگری است، که آن‌جا امروزی کردن با این شاید معنایش فرق می‌کند- زیاد نیست. باید کار کرد. همین تشکیل این کارگروه‌ها و مجموعه‌های متخصص و متمرکز بر یک امر خاص و مهتمّ به یک امر خاص، خودش خیلی چیز خوبی هست و ان‌شاءالله دستاوردهای خوبی هم دارد.

الحمدلله متوسط سنی مجموعه هم پایین‌تر است از متوسط سنی مجموعه در گذشته؛ این جور به نظرم می‌رسد. یعنی تو آن مجموعه‌ی قبلی مثلا آقای بوشهری جزو جوان‌ها بودند. حالا، جزو تقریباً پیرمردها محسوب می‌شوند. و این یک چیزی است دیگر. خود اینکه سطح سنی به جوانی نزدیک‌تر باشد، تلاش و تحرک بیشتر خواهد بود، ابتکار هم بیشتر خواهد بود، حوصله هم بیشتر خواهد بود، که از خواص جوانی یکی حوصله است. من بارها می‌گویم در بین خصوصیات جوانی که جسم سالم، فکر سالم است و هزارتا امتیاز دارد جوانی بر پیری، آنکه به نظر من از همه‌اش مهم‌تر است، حوصله است. چون اگر آدم بی‌حوصله باشد، آن فکر فعال هم به کار نمی‌افتد، آن تعمّق لازم هم انجام نمی‌گیرد، آن تحرک جسمانی و لازم هم انجام نمی‌گیرد. حوصله خیلی چیز مهمی است. حوصله دست جوان‌ها هست، دست پیرها کمتر هست. این چیز خیلی مهمی است. البته از توانایی‌های پیرمردهای مجرّب هم باید البته استفاده کرد بلاشک. الحمدلله شما یک ترکیبی از افراد کامل و مجرّب هستید و درعین‌حال جوانی هم در شما حضور دارد. خدا را شکر.

یک نکته در مورد این فرمایش جناب آقای یزدی که فرمودند، حالا اخیراً هم در مورد تهران مطرح شد. من حالا در مورد تهران که نظری ندارم. یعنی هنوز گفتند که یک کارهایی دارند می‌کنند و یک پیشنهادی می‌خواهند به ما بدهند، اما هنوز با من به‌طور خاص چیزی مطرح نشده. در مورد مشهد که من به آقایان عرض کردم، آنچه که به نظر من مهم می‌آید، این است که تمرکز در یک سطح محدود برای یک مجموعه‌ی وسیع، اشکالات و خطراتی دارد. ما این را تجربه کردیم. تو کار کشور هم تجربه کردیم. بنابراین شما می‌بینید، می‌گویند اختیارات را بدهیم به استان‌ها؛ مثلا فرض بفرمایید. و از این کارها. اختیارات دست دولت، متمرکز است؛ به بخش خصوصی بدهیم. از این حرف‌ها الان توی دستگاه‌هایی که تمرکزگرا بودند، وجود دارد. تمرکز، خطری که دارد این است که به‌طور طبیعی این مجموعه‌ی متمرکزی که در این نقطه شسته، نتواند به‌وقت به اجزای این اندام عظیم برسد و خون‌رسانی کند و فرصت‌ها ضایع بشود. این عیب تمرکز است. البته حسن تمرکز را هم فرمودند؛ یکی بودن برنامه‌ها، یکی بودن معیارها، یکی بودن نتایج؛ این‌ها خیلی لازم است؛ این‌ها حتماً جزو محسّنات است. کاری بکنید که هم آن محسّنات تحقق پیدا کند، هم این محسّنات و از معایبش بپرهیزید.

آقایان مشهد هم که با من صحبت کردند -آقای طبسی و بعضی از آقایان- شاید همین جور بود. و لذا من گفتم جلسه کنید. حالا این جلسه را بگذارید به نظر من. بالاخره یک نقطه‌ی مشخصی را معلوم کنید. حالا همان تفکیک مسئولیت‌هایی که قرار است انجام بگیرد، این هم ممکن است آن کسی که در شهرستان نشسته، یک نقطه نظری داشته باشد که با نقطه نظر آن کسی که در مرکز نشسته در قم، تفاوت پیدا کند. این هم خوب است که مورد بحث و چالش قرار بگیرد. چه اشکال دارد؟ این بشود، بد نیست. آن وقت شما آن‌جا که تکلیف را معلوم کردید، چند تا حوزه‌ی بزرگ ما بیشتر نداریم در کشور. حالا فرمودند مثلا اهواز یا بهبهان من باب مثال. آن‌ها قابل مقایسه‌ی با اصفهان یا مشهد نیستند. کما اینکه مشهد باز بالخصوص از اصفهان هم دایره‌اش وسیع‌تر است. لذاست که بد نیست به نظر من این کار حالا انجام بگیرد.

یک نکته‌ی دیگر این است که این مطالبی که فرمودید، خیلی من را خوشحال می‌کند. هم خود محتوای مطالب، هم -از جمله‌ی چیزهایی که بنده در گزارش‌ها می‌شنوم، برایم مهم است- ادبیاتی است که آن محتوا در آن ادبیات ریخته می‌شود. یعنی این ادبیات از نظر من؛ نحوه‌ی بیان و آن انسجام ترکیب‌ها و الفاظ، نشان‌دهنده‌ی عمق مطلب یا عدم عمق مطلب است. این هم خوب است. یعنی من می‌بینم کار، کار پخته و سنجیده‌ای است که درست فهمیده شده و لفاظی نیست. این هم مهم است. بنابراین محتوا هم خوب است، ادا هم خوب است. آقایان هم که الحمدلله خیلی خوبید. آن هم که عرض کردیم. منتها یک چیزی باقی می‌ماند و آن فاصله‌ی قول و عمل است؛ فاصله‌ی ذهن و عمل است. این «نیه المؤمن خیر من عمله» است. همیشه انسان یک کاری را نیت می‌کند. مؤمن این جور است. هر چه عمل می‌کند، نیّتش بهتر از آن عمل است. این «نیه المؤمن خیر من عمله»، به نظر من معنایش این است. همیشه نیّتش برتر و جلوتر و بهتر از عمل است. این من را نگران می‌کند که این نیت آقایان، با آنچه که در عمل اتفاق می‌افتد، فاصله داشته باشد. این را جدی باید بگیرید جناب آقای مقتدایی! یعنی مهم است. خیلی کارهای خوب هست که انسان می‌خواهد بکند، روی کاغذ هم می‌آید، وقتی که وارد عرصه‌ی عمل می‌شود، انسان می‌بیند که آن نشد. حالا این نشدن، گاهی از قصور است؛ از قصور یا تقصیر در مجری است، گاهی ناشی از عیب در طرح است.... توجه می‌کنید؟ یعنی باید توجه کرد که طرح هم، طرحی باشد منطبق با امکانات واقعی و بیرونی و خارجی و بر طبق آن، انسان بتواند عمل بکند که آنچه فکر کردید، آنچه روی کاغذ آوردید، تحقق پیدا کند. باید در عمل هم آن وقت نشانه‌هایش و آثارش مشاهده بشود. این هم یک مطلب هست که من به این اهمیت می‌دهم.

من گزارش‌های فراوان از جاهای مختلف در این سال‌های متوالی و متمادی مسئولیت‌های گوناگون شنیده‌ام که افراد همین‌طور می‌آیند و می‌گویند. آن‌هایی هم که می‌گویند، صادقانه گزارش می‌دهند؛ دستگاه‌های دولتی، دستگاه‌های نظامی -فلان-. یعنی واقعاً نمی‌خواهند سر ما را کلاه بگذارند. غالباً یعنی این جور است. حالا بعضاً چرا؛ اما غالباً می‌خواهند از روی صمیمیت حرف بزنند؛ لیکن من همین‌طور که گوش می‌کنم، می‌فهمم که این‌ها همان نیت المؤمن است. عمل با این فاصله دارد. یعنی آدم می‌فهمد از کیفیت کار. بعد هم انسان به خروجی نگاه می‌کند. ما خروجی‌ها را باید ببینیم. حالا شما مثلا فرض کنید در همین زمینه‌ی اخلاق، تهذیب، یا در زمینه‌ی پژوهش مثلا فرض کنید یک آمارگیری‌ای بکنید بعد از یک مقطع زمانی و ببینید واقعاً چقدر اثر کرده. اگر دیدید اثر خوب است، آن وقت همین را تقویت کنید. اگر دیدید اثر ضعیف است، از این کشف کنیم که طرح، طرح موفق و کارآمدی نیست. پس در طرح یا در استاد یا در کیفیت بیان یا هرچه، باید تجدید نظر کرد. به نظر من شورای عالی در این جهت هم می‌تواند به شما کمک کند.

خود شورای عالی به مدیریت می‌تواند کمک کند. یعنی خوب است که مجری، آن کسی که اجرا می‌کند، با ناظر متفاوت باشد همیشه. یکی از بازرسی‌های خوب، بازرسی‌های درون دستگاهی است. این را ما بحثی نداریم. اما برای اینکه ضریب اطمینان بالا برود، یک بازرسی برون دستگاهی هم لازم است انجام بگیرد؛ نه برای مچ‌گیری، برای اینکه یک خطاهایی هست که بازرسِ درون دستگاهی قادر نیست آن خطاها را ببینید. اصلا طبیعت درون دستگاهی بودن این است. یا توقعاتش پایین است، یا هر چه هست، نمی‌تواند ببیند. لذاست که به نظر من شورای عالی و مدیریت، هماهنگ، جوری عمل بکنند که بتوانند یک آمارگیری‌ای بکنند از خروجی‌های یکایک این‌ها. همه‌ی این مواردی که ذکر کردید، معاونت‌های مختلف که هرکدام کارگروه‌هایی دارند، بخش‌هایی دارند، کمیته‌هایی دارند و کمیته‌ها کارگروه‌هایی دارند بتوانند واقعاً ببینند چی از آب درآمد.

حوزه‌ی قم واقعاً با حوزه‌های دیگر قابل مقایسه نیست. من با اینکه حوزه‌ی مشهد را می‌شناسم و سال‌ها آن‌جا بودم و حالا هم مرتبطم، درعین‌حال حوزه‌ی قم واقعاً یک چیز دیگر است. یک خصوصیاتی در خود آن فضای حوزه‌ی اصلی همیشه وجود دارد که در حوزه‌های فرعی، آن فضا نیست. ممکن است یک نفری تو این حوزه‌ها رشد بکند، بیش از رشدی که یک کسی در قم کرده؛ اما این استثنایی است؛ این مال خود شخص است و مربوط به مجموعه نیست. به نظرم حوزه‌ی قم خیلی برای نظام مهم است و ما عقب‌ماندگی هم داریم و باید تلاش کنیم.

ذهنیت من نسبت به مسائل حوزه، برای آقایان روشن است. ما مکرر با هم صحبت کردیم؛ خصوصی، عمومی. و می‌دانیم توقعاتمان از حوزه چه چیزهایی است. باید این‌ها را آورد در مقام عمل، یکی یکی این‌ها را تبدیل کرد؛ طرح‌ها را به برنامه و برنامه‌ها را به صورت دقیق رصد کرد که تحقق پیدا کند. یعنی طرح کلی یک حرف است، ایده یک حرف است، برنامه یک چیز دیگر است. بعد، خروجی برنامه یک چیز دیگر است. این‌ها باید همه‌اش با همدیگر در جای خود ملاحظه شود. و من اعتقادم این است که شما می‌توانید این کار را بکنید. موانع البته در قم خیلی است. این را هم آدم می‌بیند؛ موانع ریز و درشت، لیکن درعین‌حال شما می‌توانید این کار را بکنید. آقایان، یعنی مجموعه، ان‌شاءالله می‌توانند انجام بدهند. ما هم که در خدمت آقایان هستیم. اگر یک وقتی کاری، خدمتی به ما هم در این زمینه‌ها ارجاع بشود، ما آمادگی داریم که ان‌شاءالله در حد مقدور خودمان و وسع انجام بدهیم....

منبع: نرم افزار حوزه و روحانیت - دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت الله العظمى خامنه‌اى ص ۱۳۱۵

پیوند مرتبط: خبر دیدار در پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار امام خامنه‌ای