بیانات منتشر نشده امام خامنه ای پس از بازدید از نمایشگاه مراکز علمی و پژوهشی حوزه علمیهی قم - ۱۳۷۹/۷/۱۵
به مناسبت ۲۵ آذر ماه، روز پژوهش، «روشنی خورشید» متن بیانات منتشرنشده‌ی رهبر معظم انقلاب اسلامی، حضرت امام خامنه‌ای پس از بازدید از نمایشگاه مراکز علمی و پژوهشی حوزه‌ی علمیهی قم، که در جریان سفر ایشان به شهرقم انجام گرفت را منتشر می‌کند.
مخاطب: جمعی از محققان و پژوهشگران حوزه‌ی علمیهی قم
تاریخ: ۱۵ مهر ۱۳۷۹
شرح:
بسم‌الله‌الرّحمن‌الرّحیم
بازدید امروز از این نمایشگاه، دو احساس را در بنده زنده کرد: یکی احساس خرسندی و امید و روشنی چشم دل به خاطر کثرت و تنوع و گستردگی کارهایی که در این‌جا دیده شده و عمدتا متوجه به تحقیق بود؛ اگرچه حالا آدم، تحقیق در سطوح مختلفی را مشاهده می‌کند، لیکن بنای کار و توجه عمده‌ی کار بر روی تحقیق و نوآوری و این‌هاست.
احساس دوم، احساس خسارت‌هایی است که ما بر اثر عدم استفاده از این استعداد فعال در حوزه تا حالا تحمل کرده‌ایم و نگرانی از این که همین الان هم که ما این‌جا نگاه می‌کنیم و خوشمان می‌آید، شاید یک حجم استعداد -به قول آقایان یک پتانسیل- صد برابر این، آن‌جا افتاده و ما به آن توجه نداریم؛ انسان از این هم نگرانی پیدا می‌کند. بالاخره دستپاچه شدن کاری را از پیش نخواهد برد و مشکلی را حل نخواهد کرد؛ بایستی عقلای حوزه و عمدتا مدیریت حوزه بنشینند با فکر، با تأمّل، این سررشته‌ای را که حالا بوسیله‌ی فضلای حوزه و جوان‌های حوزه به دست آمده است -سررشته تحقیق- دنبال کنند و نگذارند که این متوقف بماند.
من امروز صبح آن کتاب فهرستی را هم که آقایانِ مدیریت منتشر کرده‌اند، تماما نگاه کردم و همه‌ی آن چیزها را در آن‌جا دیدم؛ که حالا هم یا همه‌اش را یا بعضی از آن‌ها را این‌جا از نزدیک مشاهده کردم. این‌جا دو سه نکته وجود دارد:
یک نکته این است که بعضی از کارها اگر چه عنوان تحقیق دارد، اما بیشتر خدمت‌رسانی است؛ تحقیق نیست. نه این که خدمت‌رسانی کار کم‌اهمیتی باشد؛ نخیر، آن هم مهم است؛ منتها اگر در کنار این کارهای خدمت‌رسانی، کارهای دقیق پژوهشی قرار نگیرد، ممکن است خدمت درستی هم رسانده نشود: یعنی می‌خواهم این را عرض بکنم و تأکید بکنم که به عنصر تحقیق و پژوهش، در همه‌جا به صورت یک اصل -در این مجموعه کارها و نشاط‌های حوزه‌ای- خوب است که توجه بشود.
نکته‌ی دومی که به ذهن می‌رسد، این است که در این کارها اولا کارهای تکراری هست؛ ما چند تا کار اطلاع‌رسانی رایانه‌ای را در این‌جا مشاهده کردیم؛ پیدا بود کسانی که این‌ها را اداره می‌کنند، افراد کاملا مسلط و به کار خودشان هم علاقه‌مندند؛ اما این کارها بعضا در بخش عمده خودشان، با آن کار دیگر سهیم بودند؛ یعنی یک کار موازی و مکرری دارد انجام می‌گیرد. کار موازی، کفر نیست؛ اما از دست دادن سرمایه است. بنابراین، این یک نکته، که انسان کارهای موازی مشاهده می‌کند. حالا بعضی کارها موازی بودن و تکراری بودنش واضح است -همان‌طور که ما عرض کردیم و مثالش را گفتیم- [ولی] بعضی کارها [اگرچه] صورتا با هم تفاوت دارند، اما باطن کار یکی است؛ آدم می‌بیند که این کار عین همان کاری است که در غرفه‌ی دیگر دارد انجام می‌گیرد. با این همه نیازی که ما به تحقیق داریم، شاید این جور مکررکاری‌ها اسراف به حساب بیاید.
ثانیا دیروز هم ما اشاره کردیم [که] مجموعه‌ی کارهای پژوهشی حوزه باید بتواند یک جمع کامل و یک منظومه‌ی کامل را به وجود بیاورد تا همه‌ی نیازهایی را که حوزه متصدی و مهتم به آن است، پوشش بدهد؛ این را انسان در این‌جا احساس نمی‌کند. توی مجموعه، این احساس نمی‌شود که همه‌ی خلأها پوشش داده می‌شود. می‌دانید که هر رادار مرزی یک شعاعی دارد و یک پوشش راداری را به‌وجود می‌آورد. رادارها را با یک فاصله‌هایی می‌چینند که در مجموع نقطه‌ی خلأ وجود نداشته باشد؛ یعنی همدیگر را پر می‌کنند و از هیچ طرف هواپیمای دشمن و نفوذی دشمن نمی‌تواند فضای کشور را بشکند و وارد بشود؛ باید این جوری باشید. این رادارهای شما یا این پایگاه‌ها و مراکز تحقیقی که هدفش دفاع از دین یا -اگر نخواهیم همه‌اش صورت دفاعی بگیریم- کمربستگی برای ترویج دین و نشر معارف اسلامی است، باید جوری تنظیم بشود، کنار هم چیده بشود که در مجموع از همه طرف این مقصود حاصل بشود؛ این البته الان محسوس نیست. چه جوری ممکن است این را به وجود آورد؟ من به نظرم این جور می‌رسد که اگر همه قبول بکنند که مدیریت حوزه یک مسئولیتی در این زمینه داشته باشد و یک بخش از کار خودش را همین قرار بدهد که ببیند کجا خلأ تحقیقی وجود دارد؛ متقاضی را هدایت کند به آن‌جا؛ آن کسی را که می‌خواهد یک مجموعه‌ی تحقیقی به‌وجود بیاورد، این را هدایت کند به این نقطه؛ بگوید ما این‌جا را کم داریم؛ یا احیانا اگر بخشی از کارها تکراری است، آن تکرارکنندگان را هدایت کند به این نقطه‌ی خلأ؛ بگوید ما این‌جا را خالی داریم؛ شما بیایید این کار را به دست بگیرید؛ کاری کنند که در مجموع یک پوشش همه‌جانبه‌ای به وجود بیاید.
البته همین‌طور که اول عرض کردم، ما صدها نقطه‌ی امکان و استعداد تحقیق داریم که از لحاظ نیروی انسانی و نیروی فکری هیچ دچار مشکل نخواهیم بود؛ اما نگرانی این است که این‌ها معوّق و معطل مانده باشد؛ ولی اگر مدیریت وارد این میدان بشود، این دغدغه برطرف خواهد شد. البته مدیریت یک امر جدی است؛ بدون مدیریت، برادران و خواهران عزیز! هیچ کاری در دنیا سامان نمی‌گیرد؛ با پراکنده‌کاری و بی‌نظمی، هیچ کاری به جایی نمی‌رسد؛ مدیریت لازم است. ما دیروز هم در مدرسه‌ی فیضیه به آقایان عرض کردیم، دیشب هم به بعضی از بزرگان حوزه این را عرض کردیم، گفتیم باید مدیریت را جدی بگیرید. حوزه خیلی مجموعه‌ی عظیمی است؛ با این کمیت بالا، با این کیفیت بسیار والا و برجسته و کم‌نظیر، با این همه باری که بر دوش دارد، مسئولیت‌هایی دارد. کدام مجموعه‌ی علمی و آموزشی و تحقیقی در دنیا هست که این همه مسئولیت [داشته باشد؛] مسئولیت دین مردم، مسئولیت هدایت مردم، همه‌ی مردم مسلمان؛ این بر دوش حوزه است. بنابراین، این حوزه با این عظمت و با این خصوصیات، با کوتاهی‌هایی که ماها -نسل قبل از شما جوان‌ها- داشته‌ایم که حالا میراث‌بَرش شما جوان‌ها هستید، اگر بخواهیم به جایی برسد، باید یک مدیریت و یک مرکزیت قوی داشته باشد. این مرکزیت در همه شئون حوزه باید بتواند حرف بزند و رأی داشته باشد؛ از جمله در همین قضیه‌ی تحقیق باید رأی داشته باشد تا این کار تحقیق از پراکنده‌کاری خلاص بشود. کسانی هم که کارهای تحقیقی را می‌کنند، وابسته به هر بخشی و هر گوشه‌ای و هر یک از مناطق روحانی که هستند، علمای بزرگ و شخصیت‌های برجسته و مراجع تقلید و دیگران؛ از هر جا که هستند، فرق نمی‌کند؛ این یک امر مشترک بین این‌هاست بایستی این را بپذیرند؛ یعنی همه قبول کنند که این مرکزیت -مدیریت- این وظیفه را به عهده بگیرد؛ یعنی هدایتِ جهتِ تحقیقات، یک کار ستادی قوی، برای این که بتواند مراکز پژوهشی قم را در جای خودشان قرار بدهد و خلأها را پر کند و این‌ها را مکمل همدیگر از آب در بیاورد؛ این کار لازم است.
به‌هرحال از زیارت برادران و خواهران خیلی خوشوقت شدیم. ما هم عرض زیادی نداریم؛ تشکر می‌کنیم از این که این کارهای بزرگ را انجام دادید. امیدواریم که بتوانیم لااقل تشویق کنیم و دعا کنیم؛ هم شما را تشویق کنیم، هم برای شما پیش خداوند متعال دعا کنیم. بدانید البته می‌دانید که بدون تحقیق، بدون نوآوری، بدون ژرف‌یابی، انسان در هیچ مقوله‌ای نمی‌تواند به هدف‌های والا دست پیدا کند. اگر این نوآوری -یعنی این ژرف‌یابی و تحقیق و پژوهش- نباشد، نتیجه، همان یک‌جا ایستادن و در جا زدن و با دنیای پیرامون خود به‌تدریج بیگانه‌تر شدن خواهد شد.
البته این نکته را هم ناگفته نگذارم؛ من خواهش می‌کنم، به‌خصوص [از] برادرانی که در زمینه‌ی مسائل فکری تحقیق می‌کنند، نگذارند خط هدایت دینی گم بشود. ما دیدیم کسانی را که کتاب دینی نوشتند؛ حالا اگر هدفشان هم با نوشتن کتاب دینی گمراه کردن نبود، نتیجه، گمراه کردن مردم بود؛ نگذارید این جوری بشود. بعضی از کارهایی که به نام دین، با هدف دین و برای دین می‌خواهد انجام بگیرد، نتیجه‌اش این است که مردم را از دین دور کند! سعی کنید که خدای نکرده در هیچ بخشی از بخش‌های پژوهش، یک چنین ضایعه‌ای، بلکه یک چنین فاجعه‌ای به وجود نیاید؛ که آن وقت دیگر وزر و وبال آن تمام‌شدنی نخواهد بود.
ان‌شاءالله خداوند متعال همه شما را موفق و مؤید بدارد.
والسلام‌علیکم‌ورحمه‌الله‌وبرکاته
منبع: فصلنامه‌ی «پژوهش و حوزه» وابسته به مرکزمدیریت حوزه‌ی علمیهی قم؛ شماره‌ی ۳؛ صفحه‌ی ۳
پیوندهای مرتبط:
خبر دیدار در پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار امام خامنه‌ای
تصاویر دیدار در پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار امام خامنه‌ای